Categorie: Gezondheid

Frambozenpit- en olijfolie beschermen niet tegen de zon

Waar

Op de Facebookpagina claimt ‘Leef Bewust Nederland’ (107.000 volgers) dat traditionele zonnebrandcrème een gevaar voor je gezondheid vormt. Als effectieve alternatieven worden onder andere frambozenpit-, noten- of olijfolie genoemd. Dat klopt echter niet, want de beschermingsfactor van die producten is te laag om zonnebrand of huidkanker te voorkomen.

Professor Vera Rogiers, emeritus hoogleraar aan het departement In Vitro Toxicologie en Dermato-Cosmetologie van de VUB: “Strikt genomen hebben die oliën een SPF (sun protection factor), maar de hoogste bescherming die bijvoorbeeld olijfolie kan bieden is volgens experimenteel onderzoek een SPF van 6,5 à 7..” Dat is veel te weinig voor een effectieve huidbescherming. De minimale bescherming van zonneproducten die tegenwoordig op de markt komen is een SPF van 15.

Knack

Apart slapen bevordert relatie

Onwaar

De nachtelijke realiteit kan weleens voor frustraties in je relatie zorgen. Denk bijvoorbeeld aan een snurkende wederhelft. Volgens het Belgische magazine Metrotime is apart slapen dan ook goed voor je relatie. In het artikel komen evenwel geen experts aan bod. Er wordt wel verwezen naar een enquête van adviesbureau YouGov, waaruit blijkt dat slechts twee derde van de Amerikanen het bed deelt met hun partner.

Volgens professor seksuologie Paul Enzlin (KU Leuven) is er weinig wetenschappelijk onderzoek naar de impact van apart slapen: “Natuurlijk is een slaaptekort, bijvoorbeeld door gesnurk, niet bevorderlijk voor een relatie. Anderzijds verkleint apart  slapen de spontane intimiteit. Er zijn echter ook koppels die apart slapen en er toch in slagen momenten van intimiteit in te lassen. Voor sommigen kan apart slapen het seksuele verlangen zelfs vergroten. Er is dus niet één slaaprecept voor een gezonde relatie.”

Knack

Grotere kans op huidkanker door dragen van een zonnebril

Onwaar

Zonnebrand en UV-straling en de effecten hiervan zijn een populair onderwerp wat desinformatie betreft. Zo duikt ook nu weer een bericht op over de schadelijkheid van de zon, maar met een twist: het dragen van een zonnebril zou de kans op huidkanker vergroten. Deze claim is niet waar.

Met een zonnebril kunnen de ogen namelijk niet de specifieke golflengtes van het licht filteren, waardoor de pijnappelklier en de hersenen op hun beurt dan weer niet weten dat het zonnig is. Zo kan de huid zich niet klaarmaken om vitamine D aan te maken en kan het zich niet voorbereiden op blootstelling aan de zon. Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor deze beweringen.

DPA

Angstige mensen worden sneller door muggen gebeten

Onwaar

‘Mensen die angstig zijn en zich onzeker voelen, zullen sneller gestoken worden’, zo stelde holistisch huisarts Jutta Borms in het Belgisch tijdschrift Goed Gevoel. Maar het klopt niet.

Journalisten van Knack vroegen dokter Borms hoe ze tot deze conclusie kwam. Als antwoord op deze vraag laat ze weten dat ze voor haar uitspraak geen hard wetenschappelijk bewijs heeft, maar dat ze gebaseerd is op haar eigen ervaring in de praktijk, na het zien van meer dan 50.000 patiënten.

Volgens medisch entomoloog Wim Van Bortel is de uitspraak niet waar. ‘Hoe muggen op zoek gaan naar prooien valt vooral chemisch te verklaren. Van een grote afstand detecteren ze hun prooien op basis van CO2. Zodra ze dichterbij komen, spelen visuele prikkels en warmteprikkels een rol. Als er verschillende potentiële prooien samen zijn, geeft de lichaamsgeur de doorslag. En die wordt bepaald door de bacteriën op de huid. Je kunt er weinig tegen doen, behalve je huid bedekken, een (geïmpregneerd) muggennet gebruiken of een chemisch afweermiddel, zoals DEET of (p)icaridine.

Knack

Telegraaf: kiwi helpt tegen slaapproblemen

Onwaar

De Telegraaf claimt in een artikel met de kop ‘Moeite om in slaap te komen? Eet een kiwi!’. Britse slaapexperts zouden stellen ‘dat het eten van een kiwi je helpt om makkelijker in slaap te vallen’. ‘Kiwi’s bevatten volgens de experts grote hoeveelheden serotonine en antioxidanten, evenals vitamines zoals foliumzuur en vitamine B, die kunnen helpen bij slaapstoornissen’, aldus de De Telegraaf.

Volgens neurologe en slaapexpert Inge Declercq (UZA) zijn daarover weinig studies verschenen. ‘Ik heb er twee gevonden, beide gesponsord door Zespri, een internationaal kiwibedrijf. De studies waren onvoldoende representatief om conclusies uit te trekken. De positieve effecten van het gezonder leven door het dagelijks fruit eten en drinken van extra water lijken het grootste effect te hebben op een goede nachtrust.

Knack

Chemisch goedje op fruit zorgt voor ernstige oogletsel

Onwaar

Op sociale media worden gebruikers gewaarschuwd voor groente en fruit met de zogenaamde ‘Apeel’-sticker zou gevaarlijk zijn. Uit een veiligheidsinformatieblad blijkt dat ‘Apeel’ ernstige oogletsel en allergische reacties veroorzaakt. Dit klopt inderdaad, maar de veiligheidsinformatie die gedeeld wordt, komt van een ander product dat toevallig ook de naam Apeel draagt: een schoonmaakmiddel.

Apeel is een Amerikaans bedrijf dat aan de hand van plantaardige stoffen een techniek heeft ontwikkeld om een coating op groente en fruit aan te brengen, waardoor de producten minder snel bederven. De Apeel-techniek is bijzonder allergie-vrij. Consumenten hoeven zich dus geen zorgen te maken over de gevaren voor hun gezondheid tijdens het eten van groente en fruit dat deze beschermende laag bevat.

DPA

Stoppen met smartphone kan leiden tot afkickverschijnselen

Waar

De Canadese journalist Carl Honoré is van mening dat mensen de smartphone vaker weg moeten leggen. Volgens hem toont onderzoek aan dat iemand wiens telefoon wordt afgenomen soortgelijke ontwenningsverschijnselen krijgt als iemand die afkickt van drugs. Namelijk: een verhoogde bloeddruk, spanning en zweterige handen. Dit is waar. Mensen kunnen verslaafd raken aan hun smartphone, een zogenaamde gedragsverslaving.

Hoogleraar psychiatrie Geert Dom (Universiteit Antwerpen) erkent dat een gedragsverslaving bestaat, maar wil de uitspraak nuanceren. ‘Ten eerste bestaan er geen uniforme “ontwenningsverschijnselen” van drugs. Alles hangt af van het type drug waarvan je afkickt. Een vuistregel is dat de ontwenningsverschijnselen meestal het spiegelbeeld zijn van wat de drug doet. Stimulantia zoals cocaïne en amfetamine doen je high voelen, maar ontwenning leidt tot een down gevoel: een wat depressieachtige, lethargische staat van vermoeidheid en een eerder lage bloeddruk. Als je afkickt van drugs als heroïne of alcohol zul je net hyperexcitatie ervaren, met een hoge bloeddruk, zweten, beven, gedachten die blijven jagen enzovoort.’

‘Bij een gedragsverslaving zijn er geen fysieke ontwenningsverschijnselen in de strikte zin van het woord, maar wel psychologische ontwenning. Dat leidt tot een gevoel van leegte, ongedurigheid, gemis. Het lichaam kan daar ook wel op reageren door alerter te zijn, wat inderdaad kan leiden tot een verhoogde bloeddruk en zweten.’

Knack

Een lepel honing helpt tegen een kater

Onwaar

Een theelepel honing zou ‘zeer doeltreffend zijn tegen een kater’. Althans, als we de Belgische website Kotplanet.be mogen geloven. Zij publiceerden een artikel met tips om een kater te vermijden, waar onder andere een lepel honing en het eten van eieren wordt aangeraden. De uitspraken zijn echter niet waar.

De website beweert dat honing als katerremedie een goed bewaard geheim is: ‘Er bestaan veel ingrediënten die de kater doen verdwijnen, maar honing staat daar vaak niet bij. Toch blijkt uit onderzoek dat een theelepel honing zeer doeltreffend is. Fructose is een suikersoort die in honing zit en ervoor zorgt dat de alcohol sneller zal afbreken.’ Verder werd nog aangeraden om stevig te ontbijten met eieren. ‘In eieren zitten namelijk stoffen die de hoofdpijn kunnen verhelpen en ervoor zorgen dat alcohol een minder grote belasting is voor de lever.’

‘Hoeveel onzin kan er in één artikel staan’, zucht professor Hans Van Vlierberghe, maag-, darm- en leverarts in het UZ Gent. ‘Het enige wat helpt tegen een kater is goed hydrateren: met water of andere niet-alcoholische dranken. Alcohol is namelijk een diureticum, het heeft een vochtafdrijvende werking. Daardoor moet je veel plassen als je gedronken hebt. En je raakt ook gedehydrateerd of uitgedroogd. Dat zorgt voor de hoofdpijn die we kennen als een kater. Voldoende drinken is dus de boodschap, en eventueel een pijnstiller nemen. Maar of je nu een lepel honing eet, een appel of eieren: dat zal allemaal geen effect hebben.’

Knack

Tandpasta met fluoride is schadelijk

Onwaar

De Nederlandse website Leef Bewust claimt dat fluoride schadelijk zou zijn voor je gezondheid, Het zou giftig zijn en mensen dommer maken. Dit is niet waar volgens experts. De hoeveelheid fluoride in tandpasta is niet schadelijk en beschermt juist tegen tandrot.

De gezondheidswebsite zou fluoride ‘geen enkele toegevoegde waarde hebben voor het menselijk lichaam’ en ‘Fluoride wordt dan ook gebruikt als actief giftig element in rattengif en kakkerlakkenpoeder’. De website publiceerde het artikel voor het eerst in 2018, maar het stuk wordt nog steeds gedeeld op FacebookTwitter en Telegram.

Dat fluoride in tandpasta giftig zou zijn klopt niet, zeggen hoogleraren tandheelkunde Luc Martens en Dominique Declerck. ‘Fluoride is een mineraal dat afgeleid is van het chemische element fluor. In combinaties met andere elementen kan fluor giftig zijn, maar fluoride, dat gebonden is aan een veilig element, is dat niet’, aldus Martens. Declerck: ‘In feite kan alles giftig zijn. Alles hangt af van de hoeveelheid die je inneemt. Ik geef altijd het voorbeeld van water: als je op korte tijd vijf à zes liter water drinkt, dan ga je jezelf ook vergiftigen.

Knack

Levensstijl kan 40% van dementiegevallen voorkomen

Onwaar

Het klopt dat een gezonde levensstijl bijdraagt aan het vertragen van dementie. In de Belgische krant De Morgen wordt echter geclaimd dat dit tot 40% van de gevallen ‘zelfs zou kunnen voorkomen’. Dit cijfer is volgens experts overdreven en niet representatief voor de werkelijkheid.

De auteur van het artikel citeert een onderzoek dat in 2020 in het wetenschappelijk tijdschrift The Lancet verschijnt. Daarin worden twaalf risicofactoren voor dementie genoemd: lage scholing, hoge bloeddruk, gehoorverlies, roken, obesitas, depressie, fysieke inactiviteit, diabetes, weinig sociale contacten, overmatig alcoholverbruik, hersenletsels en luchtvervuiling.

‘Er is nog nuance nodig’, zegt professor neurologie Jan Versijpt (UZ Brussel). ‘De ziekte van Alzheimer, een van de belangrijkste vormen van dementie, wordt deels veroorzaakt door erfelijke factoren. Dat proces kun je niet voorkomen door bijvoorbeeld beter te horen, of langer naar school te gaan. Zulke levensstijlfactoren kunnen er enkel voor zorgen dat mensen later in het stadium van dementie komen. Dat er zo vaak wordt gehamerd op levensstijl gebeurt helaas een beetje uit “armoede”: mocht er een goede behandeling zijn tegen dementie, zouden we er wellicht niet zoveel over praten.’

Knack