Italië was het eerste Westerse land dat ChatGPT verbood

Waar

De kop van het artikel ‘Italië werd het eerste westerse land dat ChatGPT verbood’ dat dit voorjaar door CNBC.com werd gepubliceerd, blijkt te kloppen. Het artikel van dit nieuwsnetwerk stelt dat de Italiaanse data protection watchdog op 31 maart 2023 ChatGPT-maker OpenAI de opdracht gaf om tijdelijk te stoppen met het verwerken van de gegevens van Italiaanse gebruikers. OpenAI liep het risico op een boete van €20 miljoen, 4% van de jaarlijkse wereldwijde omzet.

ChatGPT is niet in elk land toegankelijk: China, Rusland en Noord-Korea hebben het al verboden. Ook Europese landen zijn bezig met het vinden van manieren om generatieve AI te reguleren of te verbieden. Nadat OpenAI een reeks verbeteringen op privacy-gebied en leeftijdsbeperkingen had doorgevoerd, was ChatGPT overigens binnen een maand weer beschikbaar in Italië.

Eufactcheck

‘Hekken van Orbán’ verminderden de toestroom van vluchtelingen

Waar

Mona Keijzer, nummer twee op de kieslijst van BBB, zei vorige week in Goedemorgen Nederland dat de hekken die Hongarije in 2015 plaatste om de vluchtelingenstroom naar de EU in te dammen voor een eerste kentering in de grote toestroom van vluchtelingen hebben gezorgd.

Hongarije begon met hekken plaatsen op de grens met Servië op het moment dat door de oorlog in Syrië het aantal vluchtelingen dat via de Balkanroute naar de EU kwam enorm toenam. Aansluitend plaatste Macedonië hekken om vluchtelingen die vanaf Turkije de Middellandse Zee overstaken naar Griekenland tegen te houden. Hoewel steeds meer vluchtelingen nu kiezen voor de Italiaanse route, had Mona Keijzer wel gelijk dat de Hongaarse hekken zorgden voor een kentering in de grote toestroom van asielzoekers via de Balkanlanden. Cijfers bevestigen dit.

Nieuwscheckers

747 stoot meer CO2 uit dan productie 20 miljoen liter melk

Onwaar

Een bericht op sociale media meent dat het voltanken van één Boeing 747 evenveel broeikasgassen uitstoot als een boer die 20.000.000 liter melk én 132.000 kg rundvlees produceert. Deze vergelijking klopt om meerdere redenen niet.

Er vliegen bijna geen vliegtuigen van dit type meer. De CO2-equivalente uitstoot van een volledige tank kerosine van de nieuwe Boeing 747-8 is bijvoorbeeld 1.038.268 kg.

Volgens cijfers van de website Our World In Data van de Oxford University stoot één kg rundvlees 99,48 kg CO2-equivalenten uit en melk 3,15 kg. De in de post vermeldde 132.000 kg vlees en 20 miljoen liter melk zouden dan samen ruim 76.000.000 kg CO2-equivalenten uitstoten. Dat is zo’n 75 keer minder dan de nieuwe Boeing.

Fact.Check Vlaanderen

Voedingsmiddelen met het kikkerlogo bevatten mRNA

Onwaar

Op Facebook en Twitter circuleert een bericht dat levensmiddelen, zoals een bepaald type muntthee, messenger-RNA (mRNA) bevatten. De nieuwe mRNA-techniek werd gebruikt bij het maken van de coronavaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna, maar nergens is aangetoond dat het in voedingsmiddelen zit.

Waarom een foto van Bill Gates en een kikkerlogo? Het betreffende logo is van de Rainforest Alliance. Het geeft aan dat producten uit het regenwoud, zoals koffie, thee en bananen, zijn geproduceerd met respect voor biodiversiteit, milieubescherming en duurzame arbeidsomstandigheden. Milieu Centraal beoordeelde het eerder als ’topkeurmerk’. De Bill & Melinda Gates Foundation heeft in 2007 een donatie aan de Rainforest Alliance gedaan, maar verder zijn er geen banden tussen de twee organisaties.

DPA

Wij hebben de een na hoogste bijstandsuitkering ter wereld

Niet te checken

In het programma ‘De Hofbar’ beweerde Mark Rutte begin deze maand dat Nederland na Zweden de hoogste bijstandsuitkering ter wereld kent. Klopt dat wel? In de podcast Feit of Fictie van Radio 1 worden diverse deskundigen, van hoogleraar tot directeur van het Nibud, hierover aan de tand gevoeld.

Zij zijn het met elkaar eens dat deze vergelijking mank gaat. Het is namelijk lastig om uitkeringen van landen te vergelijken, want in elk land zijn er bijvoorbeeld andere kortingen en toeslagen, zoals de huur-, zorg en kinderopvangtoeslag. Wij doen het zeker niet slecht, maar de absolute euro’s die iemand in de bijstand ontvangt, zegt lang niet alles over wat hij of zij daadwerkelijk elke maand te besteden heeft.

Radio1

40 tot 70% gaat vreemd in een relatie

Onwaar

‘Bedriegen’, ‘ontrouw’, ‘een scheve schaats rijden’. Hoe vaak komt dat eigenlijk voor? In onder andere de podcast ‘Over Spel’ van LINDA en op de sites van Quest, omroep Rijnmond en Nemo Kennislink duiken cijfers op van 40 tot wel meer dan 70%.

Deze hoge cijfers blijken uit verouderde studies te komen, die ook niet altijd goed geciteerd zijn. Uit recentere onderzoeken lijkt het aantal vreemdgangers een flink stuk lager te liggen, tussen de 10 en 25%. Maar ook deze cijfers zijn niet al te betrouwbaar. Dat ligt onder andere aan de vraagstelling: gaat het om vreemdgaan tijdens de huidige relatie of in alle relaties? Verder weten de onderzoekers nooit of mensen eerlijk antwoord geven op deze gevoelige vraag. Ook de definitie van vreemdgaan varieert: van seks buiten de relatie tot flirten via Whatsapp. Wel duidelijk is dat mannen vaker vreemdgaan dan vrouwen.

Nieuwscheckers

Het uitgebreide BRICS-blok produceert 80% van de olie

Onwaar

Onmiddellijk na de top van de BRICS-landen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika in Johannesburg afgelopen augustus begonnen op sociale media berichten te circuleren, waarin ten onrechte werd beweerd dat BRICS na de geplande uitbreiding met zes nieuwe leden 80% van de wereldolieproductie zal controleren.

Tijdens de top stemden de vijf huidige leden van het blok inderdaad voor een uitbreiding met de landen Argentinië, Egypte, Ethiopië, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, waarvan een aantal een substantiële hoeveelheid olie produceert. Zij zullen vanaf januari 2024 toetreden tot het blok van opkomende economieën. Alle beschikbare industriële gegevens spreken de genoemde 80% echter tegen. Zij laten zien dat het uitgebreide blok slechts iets meer dan 40% van de wereldwijde ruwe olieproductie zal produceren.

AFP

Heeft het klimaat het tipping point bereikt?

Niet te checken

Het regent klimaatrecords. De oceaantemperaturen zijn opgelopen tot ongekende hoogte, het was de warmste junimaand aller tijden en het Noordpoolijs is gezakt tot het laagste punt ooit. Passeren we het kantelpunt, het onomkeerbare moment dat de klimaatverandering – door elkaar versterkende processen – uit de hand begint te lopen?

De recente extremen hebben wetenschappers verrast. Volgens de VN speelt El Niño, een natuurlijk klimaatpatroon waarbij de temperatuur van het zeewater tijdelijk stijgt, hierbij een grote rol. Die komt bovenop de verwarmingseffecten van door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Volgens het Engelse Met Office zitten we (nog) niet op een kantelpunt, maar tonen deze trends wel aan dat het die kant op dreigt te gaan.

Channel 4

Poetin wil in Rusland 5G verbieden

Onwaar

Op sociale media wordt beweerd dat Poetin het 5G netwerk van Rusland zou willen vernietigen, maar er is geen enkel legitiem bewijs voor deze bewering. Integendeel: in een toespraak in juni sprak premier Misjoetin namens Poetin over de telecommunicatieplannen voor Rusland in de komende jaren, waarbij hij het heeft over een ‘versnelling van de plannen om de Russische LTE- en 5G-stations te moderniseren’.

Andrey Zarenin, viceminister voor digitale ontwikkeling en telecommunicatie, sprak op 6 augustus jl. tijdens een BRICS-bijeenkomst over het belang van voortdurende samenwerking op het gebied van ICT, waaronder 5G. De ontwikkeling van het Russische 5G-netwerk ondervindt mogelijk wel hinder door de oorlog in Oekraïne en de Westerse sancties.

DPA

Wordt je sneller wagenziek in een e-auto?

Waar

Volgens een artikel in Plus Magazine hebben passagiers in elektrische auto’s vaker last van wagenziekte en duizeligheid. Bij zelfrijdende auto’s wordt soms zelfs de bestuurder misselijk. Deze stelling klopt.

Elektrische auto’s reageren sneller op het gas- en rempedaal, waardoor je evenwicht sneller moet inspelen op veranderingen. Ze zijn ook stiller, waardoor referentiepunten, zoals het motorgeluid, verdwijnen. De vele schermen kunnen een conflict in de hersenen veroorzaken tussen de visuele informatie en de bewegingen die het lichaam voelt. De oplossing? Rustiger rijden en in de verte kijken in plaats van naar een scherm. Fabrikanten van zelfrijdende auto’s proberen misselijkmakende bewegingen, zoals abrupt versnellen of remmen, zo veel mogelijk te vermijden.

Knack